Cukrzyca u dzieci – przyczyny, objawy, zapobieganie, leczenie.

Na całym świecie, a co za tym idzie i w Polsce rośnie liczba ludzi chorujących na cukrzycę. Nas, jako rodziców najbardziej może niepokoić fakt, że coraz częściej i coraz więcej dzieci zapada na tę chorobę. Leczenie cukrzycy u dzieci jest bardzo trudne, wymaga bowiem dużej dyscypliny zarówno ze strony dziecka, jak i rodziców. Jeszcze do niedawna najczęściej występującą u dzieci była cukrzyca typu I-go, jednak w ostatnich latach obserwuje się niepokojąco duży wzrost zachorowań dzieci na cukrzycę typu II- go (jeszcze do niedawna uważaną za chorobę ludzi starzejących się).

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, w której obserwujemy wzrost poziomu glukozy we krwi oraz zaburzenia przemian tłuszczów i białek, wynika to z niedoboru insuliny – hormonu wydzielanego przez trzustkę, który reguluje gospodarkę cukrową organizmu. Insulina może nie być wydzielana wcale lub wydzielana, ale w stopniu niewystarczającym, by prawidłowo obniżać poziom glukozy (cukru) we krwi. Jeżeli poziom cukru przekracza dopuszczalne normy, taki stan nazywamy hiperglikemią. Hiperglikemia jest bardzo niebezpiecznym stanem, którego najłagodniejszą formą może być tzw. kwasica ketonowa, a w najostrzejszej formie może doprowadzić do śpiączki cukrzycowej.

U dzieci najczęściej występuje cukrzyca typu I-go tzw. insulinozależną. Jest to choroba autoimmunologiczna, w której następuje niszczenie komórek produkujących insulinę w trzustce (tzw. komórek beta) przez własny układ odpornościowy dziecka. Spowodowane jest to zaburzeniami w rozpoznawaniu przez układ odpornościowy tzw. własnych antygenów (które występują we wszystkich komórkach organizmu) charakterystycznych dla danej osoby, z obcymi patogenami (z którymi komórki odpornościowe organizmu walczą), co powoduje niszczenie własnych komórek. Cukrzycy typu I-go jak na razie nie da się zapobiec, ponieważ tak naprawdę nie wiemy, dlaczego w pewnym momencie układ odpornościowy dziecka zaczyna nieprawidłowo działać.

Przypuszcza się, że wpływ na to mają predyspozycje genetyczne, ale według najnowszych badań, muszą one być aktywowane przez czynniki środowiskowe, takie jak np.:
– infekcje wirusowe,
– infekcje bakteryjne,
– niedobór witaminy D,
– krótki okres karmienia piersią
– zbyt wczesne włączenie krowiego mleka do diety dziecka,
– wczesne włączenie glutenu do diety dziecka,
– zbyt wczesne włączenie owoców, szczególnie owoców jagodowych oraz warzyw korzeniowych do diety dziecka.
Drugim rodzajem cukrzycy, coraz częściej występującym u dzieci, jest cukrzyca typu II-go. Cukrzyca typu II-go jest chorobą cywilizacyjną, w której występuje tzw. insulinooporność ( komórki organizmu tracą wrażliwość na insulinę) lub zmniejszenie wydzielania insuliny przez trzustkę w stosunku do potrzeb organizmu. Czynnikami ryzyka zachorowania na cukrzycę typu II-go są przede wszystkim czynniki środowiskowe, takie jak:
– nadwaga i otyłość, zwłaszcza otyłość brzuszna – powodują wzrost zapotrzebowania organizmu na insulinę (trzustka nie nadąża z jej produkcją) oraz insulinooporność,
– zła dieta czyli dużo słodyczy, tłustych dań, chipsów, smażonych potraw,
– brak ruchu.
Cukrzyca u dzieci jest chorobą bardzo niebezpieczną i mogącą powodować wiele groźnych powikłań. Dlatego bardzo ważne jest, by jak najszybciej ją zdiagnozować. Zbyt późne jej rozpoznanie może spowodować bardzo duże szkody w organizmie naszego dziecka. Tylko szybkie zdiagnozowanie cukrzycy (szczególnie typu I-go) u dzieci może zapobiec jej powikłaniom i zapewnić dziecku w miarę normalne życie.
Objawy cukrzycy są dość charakterystyczne i trudno je przeoczyć, pojawiają się jednak najczęściej dopiero na zaawansowanym etapie choroby, kiedy doszło już m.in. do poważnych zmian w trzustce.

Jeżeli u naszego dziecka zaobserwujemy objawy, takie jak np.:
– częste oddawanie moczu (również w nocy),
– nasilone, niezaspokojone pragnienie – po wypiciu kubka napoju dziecko natychmiast prosi o więcej,
– spadek masy ciała pomimo dużego apetytu,
– osłabienie,
– senność,
– brak ochoty na zabawę, czy naukę,
– rozdrażnienie, dochodzące nawet do wybuchów agresji
– sucha i szorstka skóra, zajady w kącikach ust (skutek odwodnienia organizmu)
– obrzęk i zaczerwienienie gardła, oraz nalot na migdałkach – często mylone z anginą
– mdłości i wymioty, bóle brzucha
– nieprzyjemny (przypominający aceton) zapach z ust,
możemy z dużym prawdopodobieństwem przypuszczać, że są to objawy cukrzycy typu I-go. W takim przypadku dobrze byłoby jak najszybciej przeprowadzić badanie cukru we krwi dziecka i po konsultacji z lekarzem wdrożyć leczenie. Leczenie cukrzycy typu I-go wymaga stałego mierzenia poziomu cukru we krwi dziecka i podawania insuliny dziecku kilka razy dziennie przed posiłkami. Wymaga więc zarówno od dziecka, jak i od rodziców wielkiego wysiłku i dyscypliny w jego prowadzeniu.

Bardzo pomocne w leczeniu może być zastosowanie pompy insulinowej, dzięki której dziecko nie musi być kłute kilka razy dziennie, jak to jest normalnie – wystarczy tylko jedno ukłucie raz na trzy dni. Komputer dyktuje tempo podania insuliny, a w porze jedzenia zaprogramowana odpowiednio pompa sama ją podaje. Niestety koszt takiej pompy ( ok. 12 tys. złotych) oraz koszt jej utrzymania – ok. 600 zł. miesięcznie sprawia, że nie wszystkich rodziców stać na jej stosowanie. Celem leczenia cukrzycy typu I-go jest odtworzenie rytmu wydzielania insuliny przez zdrowy organizm. Cukrzyca typu I-go jest niestety nieuleczalna, ale przy skrupulatnej samokontroli i nauczeniu się modyfikowania dawek insuliny.(w przypadku braku pompy insulinowej), pozwala dziecku żyć i w miarę normalnie funkcjonować.

Leczenie insuliną niesie ze sobą ryzyko ostrych powikłań (hipoglikemia i hiperglikemia), o których powinna być poinformowana każda osoba opiekująca się dzieckiem (nauczyciele, opiekunowie, personel przedszkolny, wychowawcy), wszyscy oni powinni wiedzieć jak postępować w przypadku hipoglikemii – jak najszybciej podwyższyć poziom cukru podając np. łyżeczkę miodu, kostkę cukru, czy kawałek czekolady lub szklankę słodkiego napoju, a także hiperglikemii – jak najszybsze podanie odpowiedniej dawki insuliny.
Objawy cukrzycy typu II-go u dzieci często są dla nas niezauważalne, można je łatwo zbagatelizować kładąc na karb przemęczenia, stresu itp.

Najczęstszymi objawami są:
– zwiększona ilość oddawanego moczu, ( dzieci, u których stwierdza się wysokie stężenie glukozy we krwi, często oddają mocz, także w dużej objętości),
– zwiększone pragnienie,(z powodu częstego oddawania moczu dochodzi do znacznej utraty wody, chore dzieci ciągle czują pragnienie i w celu prawidłowego nawodnienia organizmu piją bardzo duże ilości płynów),
– wzrost apetytu oraz utratę masy ciała, pomimo zwiększonego apetytu,
– częste odczuwanie zmęczenia i osłabienia,
– senność i ociężałość po posiłku,
– nieuzasadniony apetyt na słodkie.
Leczenie cukrzycy typu II-go to przede wszystkim zmiana sposobu życia:
– zlikwidowanie otyłości,
– odpowiednia dieta (słodycze nie są zakazane, ale powinny być podawane z umiarem
– zwiększenie aktywności fizycznej,
– regularne i częstsze posiłki, ale o kaloryczności dostosowanej do aktywności ruchowej dziecka.
Takie postępowanie często wystarcza, jeśli jednak choroba jest bardziej zaawansowana i poziom cukru wysoki lekarz może wprowadzić dodatkowo leki doustne i/lub insulinę. Tutaj również ważne jest systematyczne kontrolowanie poziomu cukru, leczenie z czasem musi być modyfikowane i przebiegać pod kontrolą lekarza.
Pamiętajmy, że nieleczona lub źle leczona cukrzyca zarówno typu I-go, jak i typu II-go może prowadzić do wielu ciężkich powikłań min.:
cukrzyca typu I-go do:
– uszkodzenia naczyń krwionośnych,
– zaburzeń wzroku,
– uszkodzenia układu nerwowego,
– uszkodzenia nerek – nawet do tego stopnia, że konieczne są dializy, a nawet przeszczep,
cukrzyca typu II-go do:
– zaburzenia lipidowe,
– nadciśnienie tętnicze,
– stłuszczenie wątroby,
– często przeciążenia kręgosłupa,
– zaburzenia dojrzewania….
Wczesne zdiagnozowanie cukrzycy i podjęcie jej leczenia pozwoli nam uniknąć tych wszystkich powikłań. Kiedy nauczymy się sposobów postępowania w cukrzycy, będziemy sobie z nią radzić bez niepotrzebnych stresów i kłopotów.

Zespół BezpieczneDziecko