3 etapy macierzyństwa – jakie składniki odżywcze należy przyjmować dodatkowo? – zalecenia ekspertów

Starasz się o dziecko, jesteś w ciąży, a może Twój maluch przyszedł już na świat i karmisz piersią? Na każdym etapie macierzyństwa, wyczekiwanego czy już faktycznego, na Twoje zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka będą miały wpływ różne ważne składniki odżywcze. Jakie substancje wymagają w tych okresach dodatkowego podawania? Przez jaki czas i w jakiej ilości należy je przyjmować? Pytamy eksperta.

1. Planuję dziecko…

Foliany – by maluch prawidłowo się rozwijał

Foliany pełnią kluczową rolę w prewencji wad cewy nerwowej u dzieci. Zgodnie z rządowym programem profilaktyki tego schorzenia, każda kobieta w wieku rozrodczym, która może zajść w ciążę, planujące ciążę i w ciąży powinna przyjmować kwas foliowy¹. Rekomendacja ta wynika z faktu, że kiedy przyszła mama dowiaduje się o ciąży, najczęściej zauważając brak miesiączki, jest już w 4. lub 5. tygodniu ciąży. Wtedy może być już za późno, by zapobiec wadom cewy nerwowej, powstających już w pierwszych 4 tyg. po zapłodnieniu – mówi Agnieszka Pawłowska-Wypych, biotechnolog, honorowy członek Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, dyrektor ds. nauki i rozwoju w firmie Sequoia.

Na rynku pojawiły się w ostatnim czasie preparaty, zawierające tzw. złożone źródło folianów. Czym różnią się od innych suplementów, zawierających kwas foliowy? W złożonej formie zwykłemu kwasowi foliowemu towarzyszy dodatkowa dawka aktywnej formy folianów, gotowej do wykorzystania przez organizm. Badania przeprowadzone w populacji kobiet w Polsce wykazały bowiem, że nawet połowa z nich może mieć genetycznie uwarunkowane trudności z przyswajaniem zwykłego kwasu foliowego. Genetyczna mutacja skutkuje tzw. defektem enzymatycznym, który ogranicza metabolizm tego składnika. Aktywna forma folianów cechuje się znacznie większą biodostępnością – jest metabolizowana bez udziału enzymu MTHFR, którego niekorzystne mutacje genetyczne występują w dużej części populacji kobiet – tłumaczy Agnieszka Pawłowska-Wypych. Obecnie dostępna jest IV generacja aktywnej formy folianów, która cechuje się o 10% większą biodostępnością niż generacja poprzednia (metafolina).

Zgodne z aktualnym stanowiskiem ekspertów w kwestii suplementacji folianów w położnictwie, zasadne jest, aby kobiety w okresie rozrodczym i planujące ciążę sięgały po ich złożone źródło², które zapewnia odpowiedni poziom tej substancji w organizmie, niezależnie od indywidualnych uwarunkowań genetycznych.

Pamiętajmy również o spożywaniu zielonych warzyw, bogatych w foliany. Dodatkowym źródłem tego składnika niech będzie szpinak, brokuły czy sałata. Wybierając słodką przekąskę na deser, zdecydujmy się na pomarańczę lub banana. Uwzględniajmy też w naszym jadłospisie rośliny strączkowe. Bazując wyłącznie na diecie nie mamy gwarancji uzyskania niezbędnej ilości folianów w naszym organizmie, dlatego eksperci nie mają wątpliwości, co do konieczności suplementacji tego składnika. Nie oznacza to jednak, że mamy rezygnować z naturalnych źródeł wartościowych substancji odżywczych!

2. Jestem w ciąży…

BIG FIVE – pięć składników dla zdrowia mamy i jej dziecka

W okresie ciąży rodzina składników odżywczych, kluczowych dla prawidłowego rozwoju dziecka powiększa się. Oprócz folianów, eksperci zalecają w tym czasie dodatkowe przyjmowanie takich składników jak DHA, witamina D, jod i żelazo. Wszystkie razem tworzą grupę zwaną BIG FIVE. Co wyróżnia „wielką piątkę”? DHA, foliany, witamina D, jod i żelazo to składniki, których niedobory w populacji kobiet w Polsce są powszechne. Jednocześnie trudno pozyskać ich optymalną ilość nawet w dobrze zbilansowanej diecie. Ponieważ naukowcy udowodnili, że mają one istotny wpływ na właściwy przebieg ciąży, zdrowie przyszłej mamy i prawidłowy rozwój dziecka, eksperci zalecają w ramach profilaktyki deficytów ich dodatkowe podawanie w postaci suplementów – wyjaśnia ekspert.

Przyczyny niedoboru składników odżywczych z grupy BIG FIVE są różne. Niedobory DHA wynikają z niskiego spożycia ryb. Z kolei witaminy D brakuje w naszym organizmie, ponieważ szerokość geograficzna, w której żyjemy (krótkie dni, wysoki poziom zachmurzenia) oraz tryb życia, jaki prowadzimy (praca w pomieszczeniach) nie zapewnia nam wystarczającej ekspozycji na słońce. Niedobór jodu również coraz częściej dotyka mieszkańców krajów rozwiniętych. Kobiety w ciąży szczególnie narażone są na jego deficyt, ponieważ muszą ograniczać spożycie fortyfikowanej tym składnikiem odżywczym soli.

3. Karmię piersią…

Witaminy dla dziecka

Kiedy Twój maluch przyjdzie na świat i z powodzeniem zaczniesz karmić piersią, Twoja dieta nadal będzie wymagała suplementacji. O ile lekarz nie zaleci inaczej, rekomenduje się kontynuowanie suplementacji DHA, które przenika do kobiecego pokarmu i pokrywa zapotrzebowanie dziecka na ten składnik. Pamiętajmy, że kluczowe etapy rozwoju układu nerwowego malucha przypadają nie tylko na okres życia płodowego, ale obejmują również pierwsze 2 lata życia dziecka, w sumie 1000 dni od poczęcia. We wczesnym dzieciństwie w mózgu powstaje najwięcej połączeń, szacuje się, że 85% jego rozwoju przebiega w pierwszych pięciu latach życia, dlatego ważne jest, aby minimalizować ryzyko deficytu składników odżywczych, które pełnią ważną rolę w procesie jego kształtowania się – komentuje Agnieszka Pawłowska-Wypych.

Niestety nie wszystkie składniki odżywcze, które magazynuje Twój organizm przenikają do Twojego pokarmu. Problem ten dotyczy przede wszystkim witaminy D. Eksperci zalecają więc jej suplementację niemowlętom od pierwszych dni życia wszystkim, niezależnie od tego, czy są karmione naturalnie czy sztucznie. Witaminę D powinno podawać się przez cały rok, czyli niezależnie od okresów zwiększonego nasłonecznienia latem i wiosną. Dlaczego? Witamina D jest syntetyzowana w skórze pod wpływem działania promieni słonecznych. Ze względów zdrowotnych nie jest jednak wskazane, by niemowlęta i małe dzieci były poddawane intensywnej ekspozycji na słońce. Zaleca się w ich przypadku stosowanie kremów z wysokim filtrem i ochronę odpowiednio dobranym ubraniem. Tego rodzaju bariera uniemożliwia syntetyzowanie witaminy D w skórze, dlatego podaje się ją dziecku w postaci suplementu od pierwszych dni życia – tłumaczy ekspert. Drugą witaminą ważną w okresie karmienia piersią jest witamina K. Jest nazywana witaminą przeciwkrwotoczną i ze względu na jej brak w pokarmie kobiecym zaleca się, aby podawać ją niemowlęciu karmionemu piersią od 8. doby życia do ukończenia 3. miesiąca życia.

Ponieważ wytyczne dla całej populacji nie uwzględniają wszystkich indywidualnych uwarunkowań i potrzeb, wskazane jest, aby wybór suplementu skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę. Ważne, aby preparat zawierał tylko niezbędne składniki, których nie jesteśmy w stanie pozyskać w diecie. Wybierajmy suplement, w którego skład wchodzą substancje odżywcze w dobrze przyswajalnej formie, pozyskane z wysokiej jakości, bezpiecznych źródeł – dodaje ekspert.